SOS zonneslag: symptomen & wat te doen

15 mei 2025

De zon is terug van weggeweest. Tijd om te genieten! Maar let op: met zomerse temperaturen stijgt ook het risico op oververhitting. Als je lichaam zijn warmte niet voldoende kwijt kan, kan dat ernstig misgaan. Een zonneslag is geen gewone zonneschade, maar een medische noodsituatie waarbij je lichaamstemperatuur gevaarlijk oploopt. Wat is zonneslag precies, welke symptomen horen erbij en wat moet je doen bij de eerste tekenen? Hoelang duurt een zonneslag en – nog belangrijker – hoe voorkom je het? Je ontdekt het in deze blog.

Wat is een zonneslag?

Een zonneslag (of hitteslag) ontstaat wanneer het lichaam zichzelf niet meer voldoende kan afkoelen. De inwendige temperatuur loopt gevaarlijk op - vaak boven de 40°C. Hierdoor raken de vitale organen oververhit, wat inwendig schade kan veroorzaken. In tegenstelling tot een gewone zonnesteek, waarbij je ‘gewoon’ last hebt van hoofdpijn, misselijkheid of duizeligheid, is zonneslag levensbedreigend en vraagt het om directe medische hulp.

Zonnesteek en zonneslag: het verschil

Hoewel de termen vaak door elkaar worden gebruikt, is er een belangrijk onderscheid:

Zonnesteek is een milde vorm van oververhitting, meestal door langdurige blootstelling aan zonlicht op het hoofd en de nek. Je voelt je niet goed, maar je lichaamstemperatuur blijft meestal onder de 40°C.

Zonneslag is veel ernstiger. Wie zich afvraagt wat een zonneslag is, moet weten dat de lichaamstemperatuur oploopt tot boven de 40°C. Je krijgt neurologische klachten zoals verwardheid, stuipen of bewustzijnsverlies. Bovendien is er risico op orgaanfalen.

Een zonneslag ontstaat niet uitsluitend door direct zonlicht. Ook intensieve inspanning in een warme omgeving of een langdurig verblijf in een slecht geventileerde, benauwde ruimte kan ertoe leiden dat het lichaam gevaarlijk oververhit raakt.

Hoe ontstaat een zonneslag?

Het lichaam beschikt over een slim systeem om de temperatuur te regelen: zweten. Door de verdamping van zweet koelt het lichaam af. Maar in bepaalde omstandigheden werkt dit koelsysteem minder goed of zelfs helemaal niet meer. Denk aan extreme hitte, hoge luchtvochtigheid of te veel vochtverlies. De warmte stapelt zich op en de kerntemperatuur van je lichaam stijgt.

Een zonneslag kan ontstaan door een combinatie van deze factoren:

Langdurige blootstelling aan zon zonder bescherming of pauze
Hoge temperaturen in combinatie met hoge luchtvochtigheid
Intensieve inspanning in de hitte (zoals sporten of buiten werken)
Onvoldoende hydratatie
Strakke, slecht ventilerende kleding
Leeftijd: baby’s, jonge kinderen en ouderen lopen meer risico
Bepaalde medicijnen, zoals diuretica, antihistaminica of bètablokkers

Wat zijn de symptomen van een zonneslag?

De klachten bij een zonneslag treden vaak snel op en kunnen variëren in ernst. Dit zijn de belangrijkste alarmsignalen:

Koorts boven de 40°C
Rode, droge huid (doordat zweten uitblijft)
Snelle hartslag en versnelde ademhaling
Hoofdpijn, duizeligheid of misselijkheid
Verwarring, onsamenhangend spreken of problemen met coördinatie
Flauwvallen of verminderd bewustzijn
Stuipen of toevallen

Let op: bij jonge kinderen en ouderen zijn de symptomen van een zonneslag vaak subtieler, waardoor je ze minder snel herkent.

Wat moet je doen bij een zonneslag?

Zonneslag is een medisch noodgeval. Kom onmiddellijk in actie:

Bel 112. Professionele hulp is noodzakelijk.

Verplaats de persoon naar een koele, schaduwrijke plek.

Koel het lichaam af:
- Maak kleding los of verwijder deze
- Leg koude, natte doeken op nek, oksels en liezen
- Gebruik een ventilator of wapper met iets voor extra koeling
- Besproei de huid met lauw (geen ijskoud) water

Laat de persoon water drinken, als hij of zij nog bij bewustzijn is – maar forceer dit niet bij sufheid of braken.

Blijf bij de persoon tot de hulpdiensten arriveren.

Wat zijn de complicaties van zonneslag?

Zonder snelle en juiste behandeling kan een zonneslag leiden tot zware complicaties.
Dit zijn mogelijke gevolgen:

Ernstige uitdroging

Schade aan de nieren

Hartritmestoornissen

Epileptische aanvallen

Coma

In extreme gevallen: overlijden

Hoelang duurt een zonneslag?

Hoelang een zonneslag duurt, is afhankelijk van de ernst. Bij een milde zonneslag, waarbij snel wordt gekoeld en voldoende gehydrateerd wordt, kunnen de klachten binnen enkele uren verminderen. Toch blijft het lichaam vaak nog één tot twee dagen verzwakt, met aanhoudende vermoeidheid, hoofdpijn of concentratieproblemen.

In zwaardere gevallen - bijvoorbeeld bij bewustzijnsverlies, stuipen of schade aan organen - kan het herstel dagen tot weken duren. Soms blijven bepaalde klachten nog langer aanhouden, zoals geheugenproblemen of hoofdpijn. Ziekenhuisopname en verdere medische opvolging zijn dan noodzakelijk.

Belangrijk om te weten: zelfs wanneer iemand na een zonneslag snel opknapt, blijft het lichaam tijdelijk gevoeliger voor warmte. Wees daarom extra voorzichtig in de dagen erna.

Hoe voorkom je een zonneslag?

Overdaad schaadt. Je kan een zonneslag voorkomen door op tijd de juiste maatregelen te nemen:

Blijf in de schaduw, zeker tussen 12.00 en 16.00 uur wanneer de zon op z’n sterkst is.

Drink voldoende water, minstens 1,5 tot 2 liter per dag, meer bij inspanning.

Draag lichte, luchtige kleding en bescherm je hoofd met een pet of hoed.

Gebruik zonnecrème , al beschermt dit niet tegen zonneslag zelf, het voorkomt wel zonnebrand die je extra kwetsbaar maakt.

Vermijd inspanning tijdens de heetste uren. Sport liever vroeg in de ochtend of later op de avond.

Laat kinderen nooit achter in een gesloten auto – de temperatuur stijgt daar razendsnel.

Let extra op ouderen, zieken en jonge kinderen tijdens warme dagen.

Zonneslag bij kinderen

Kinderen kunnen hun warmte minder goed kwijt dan volwassenen. Daardoor raken ze sneller oververhit. Let op signalen zoals:

Lusteloosheid of een slaperige indruk

Huilen zonder tranen (kan wijzen op uitdroging)

Droge mond, of juist een koude of klamme huid

Ongewone prikkelbaarheid of opvallend stil

Conclusie

Zonneslag is geen onschuldige zomerkwaal, maar een ernstige medische aandoening die snel handelen vereist. De symptomen van een zonneslag - zoals extreme koorts, hoofdpijn en verwarring - kunnen razendsnel verergeren, mogelijk met levensbedreigende gevolgen. Door alert te zijn op signalen van oververhitting en door slim met de zon om te gaan, kun je ernstige gevallen voorkomen. Vooral bij kwetsbare personen zoals jonge kinderen en ouderen is preventie essentieel. Twijfel je? Wacht dan niet af, maar begin meteen met koelen en schakel medische hulp in.