Volgens dermatologen zijn onze nagels een spiegel van onze gezondheid. Doffe, verkleurde of broze nagels zijn meestal een aanwijzing dat we gezondheidsproblemen of tekorten hebben aan voedingsstoffen. In dit artikel nemen we de nagels onder de loep, leren we iets meer over de anatomie van de nagels, hoe ze groeien en hoe je herkent dat je nagels gezond zijn.
Wat zijn nagels eigenlijk?
Nagels vormen een harde bescherming van de vingertoppen en de tenen bij de mens, een klauw of de buitenkant van een hoef bij de dieren.
Waarvoor dienen nagels?
· Hun belangrijkste functie is de bescherming van de zenuwuiteinden van de toppen van de vingers en de tenen tegen invloeden van buitenaf. Door hun aanwezigheid behouden we ons gevoel in de vingertoppen.
· Ze beschermen ook onze vinger-en teenkootjes tegen mechanische of chemische beschadiging. Zonder nagels zou er op onze vingertoppen eeltvorming ontstaan.
· Door de tijden heen heeft de mens zijn nagels leren gebruiken als een soort werktuig om kleine voorwerpen te bewerken, om bijvoorbeeld eetbare wortels uit de grond te krabben, om te pulken, enz.
· Daarnaast heeft de nagel ook een functie in de sociale omgang en op cosmetisch gebied. Mensen passen de vorm, de kleur en de lengte volgens smaak aan om mooie nagels te hebben. Met slecht verzorgde nagels maken we immers een minder goede indruk op de anderen.
· De nagels spelen ook een rol in de fijne tastzin en de fijne motoriek van de vingers waardoor het mogelijk wordt om kleine dingen vast te nemen.
· Mens en dier die jeuk hebben, gebruiken hun nagels of klauwen om te krabben.
· Nagels zijn tijdens onze hele evolutie een belangrijk lichamelijk wapen geweest.
De anatomie van het nagelapparaat
· De nagel en zijn omliggende structuren vormen samen het nagelapparaat.
· Nagels zijn tijdens de embryonale ontwikkeling ontstaan als een soort instulping van de bovenste huidlaag (epitheel). Doordat ze deel uitmaken van de huid, worden ze ook wel eens huidadnexen genoemd.
· De nagelwortel (nagelmatrix) ligt onder de huid, is enkele millimeters lang en vormt het begin van de nagel die nog niet zichtbaar is. In de nagelmatrix wordt de nagelplaat gevormd die vandaaruit groeit. Beschadiging van de nagelmatrix door een trauma of ziekte kan afwijkingen veroorzaken in de nagels.
·
De nagelplaat is
wat we eigenlijk als het zichtbare deel van de nagel kennen. De nagelplaat
bestaat uit verschillende lagen ‘dode cellen’ (onychocyten), die bijna
voornamelijk uit keratine bestaan. Keratine is een stevig eiwit dat de
nagel zijn harde structuur geeft. De nagelplaat is doorzichtig en de doorschemering
van de onderliggende bloedvaatjes zorgen voor de roze kleur.
De nagelplaat bestaat uit 3 lagen: de beschermende buitenste hoornlaag
bestaande uit schubben (dorsale nagelplaat), de tussenlaag bestaande uit
keratine (sponslaag) en de over de lengte gegroefde onderste laag
of epitheellaag (ventrale nagelplaat) die zorgt voor een goede
hechting aan het nagelbed.
· Onder de nagelplaat ligt een dunne huidlaag van slechts enkele cellen dik. Dit is het nagelbed dat voornamelijk uit bindweefsel bestaat. Daaronder liggen veel bloedvaatjes die vaak in de lengte liggen. Vandaar dat je soms een rood streepje kunt zien onder je nagel.
· Aan het einde gaat het nagelbed over in een extra verhoornde huidlaag (hyponychium) tussen de normale huid van de vingertop en de nagelplaat. Het loopt door in het nagelbed en zorgt voor een waterdichte barrière onder de nagel.
· Rondom de nagelplaat is de huid van de vinger naar binnen geplooid waar het overgaat in de nagelmatrix en vastzit aan de nagelplaat. Dit is de nagelwal (perionychium, paronychium), bestaande uit 3 zijden: aan de linker en de rechterzijde van de nagel (laterale nagelwal) en aan het begin van de nagel (proximale nagelwal).
· Het verhoornde huidlaagje dat onder de nagelwal zit is de nagelriem (eponychium of cuticula). Deze beschermlaag zorgt ervoor dat de nagelriem niet van de nagelplaat loskomt en dat er geen ziektekiemen en vuil kan binnendringen. Bij droge handen kunnen daar kloofjes en beschadiging ontstaan waardoor de kans op ontstekingen toeneemt.
· De halvemaanvormige witte rand aan het begin van de nagel is de lunula. De nagel is daar bleker omdat het onderliggende bindweefsel van het nagelbed er losser is en de nagelmatrix daar eindigt. Door de minder sterke hechting van de nagelplaat op die plaats, is de lunula gevoeliger voor infectie met bacteriën of schimmels.
De groeiwijze van de nagels
Vingernagels groeien ongeveer 3 mm per maand wat vrij snel is. Teennagels groeien ongeveer 0,5 tot 1 mm per maand. Dat betekent dat de vingernagels na zo’n 6 tot 8 maanden helemaal vervangen zijn, teennagels na zowat anderhalf jaar. Uiteraard is de groeisnelheid verschillend van persoon tot persoon en vermindert bij het ouder worden.
De dikte van de nagels is verschillend tussen vingers en tenen, en bij mannen en vrouwen. De gemiddelde dikte van vingernagels is 0,5 mm mijn vrouwen en 0,6 mm bij mannen. De gemiddelde teennageldikte is 1,38 mm bij vrouwen en 1,65 mm bij mannen.
Hoe kerken je gezonde nagels?
Gezonde nagels zijn glad en vertonen geen putjes of groeven. Ze zijn egaal van kleur en consistentie, vertonen geen vlekken en zijn niet verkleurd. Geribbelde, broze of zachte nagels, witte vlekjes of gele nagels kunnen echter wijzen op verschillende aandoeningen, zoals stoornissen in de bloedsomloop, schildklierproblemen of nutriëntentekorten. Stof genoeg om hier later een nieuw artikel over te schrijven.
Tips voor gezonde en sterke nagels
- Houd je nagels schoon en droog
- Vermijd nagelbijten, een vaak voorkomende nerveuze gewoonte die bij de helft van de jongeren tussen 10 en 18 jaar voorkomt. Meestal stoppen mensen met nagelbijten rond hun 30ste.
- Breng dagelijks een vochtinbrengende nagelcrème aan op je nagels. Crèmes met ureum, fosfolipiden of melkzuur kunnen voorkomen dat er barstjes ontstaan in je nagels.
- Knip je nagels recht en vooral niet te kort af
· Haal regelmatig het vuil van onder je nagels met de punt van een nagelvijltje of met een nagelschaartje. Zorg ervoor om hierbij de huid onder je nagels niet te beschadigen om infecties en ontstekingen te vermijden.
· Behandel ingegroeide teennagels nooit zelf. Ga hiervoor naar je huisarts.
· Verwijder nagellak liever niet met producten die giftige stoffen zoals aceton of formaldehyde bevatten.
· Vermijd bacteriële infecties onder je kunstnagels. Controleer hiervoor regelmatig op groene verkleuring.
· Zorg voor een evenwichtige en gezonde voeding. Tekorten aan bepaalde nutriënten uiten zich immers in verschillende nagelafwijkingen.