Histamine-intolerantie – Overgevoelig voor histamine
Help, ik kan niets meer eten of ik krijg klachten …
Word je na een maaltijd altijd zo moe of krijg je last van huiduitslag, hartkloppingen, hoofdpijn, duizeligheid, diarree en/of buikkrampen? Leveren allergietesten niets op en vind je arts er geen verklaring voor? Misschien ben je wel histamine-intolerant. We leggen je in dit artikel uit waarover het gaat en wat je er kunt aan doen.
Wat is histamine?
Vorige week spraken we over aminen en leerden we dat histamine het meeste gekende is onder die aminen. Deze week gaan we dieper in op deze amine. De meeste onder ons kennen histamine als een stofje dat allergische reacties veroorzaakt waardoor we de indruk krijgen dat histamine een ‘vervelend’ stofje is.
Histamine is echter een belangrijke bioactieve stof die door het lichaam zelf aangemaakt kan worden. Het komt niet vrij voor in de intracellulaire vloeistof (cytosol), maar zit in speciale blaasjes in mestcellen en in witte bloedcellen (basofiele granulocyten) in het cytoplasma. Histamine is een vaso-actief en psycho-actief amine.
Wat doet histamine in het lichaam?
Histamine is betrokken bij diverse lichaamsprocessen:
Histamine in de voeding
Naast lichaamseigen histamine komt histamine ook voor in vele voedingsmiddelen. Eigenlijk komt histamine op drie verschillende manieren in het lichaam terecht:
Jammer genoeg zijn de lekkerste voedingsmiddelen ook deze met de hoogste histamineconcentraties. Krijg je vaak last van bovenstaande klachten, dan ben je wellicht overgevoelig voor het histamine in volgende voedingsmiddelen:
Naast histaminerijke voedingsmiddelen zijn er ook voedingsmiddelen die weinig of geen histamine bevatten, maar de afgifte van histamine in de darmen aanwakkeren of het histamine-afbrekende enzym (DAO) blokkeren zoals:
Iedereen kan wel eens last hebben van een teveel aan histamine en de bijhorende symptomen. Maar de ene kan er beter tegen dan de andere. Verschillende factoren kunnen de tolerantiedrempel beïnvloeden:
Een al dan niet tijdelijk DAO-enzymtekort kan veroorzaakt worden door:
De belangrijkste symptomen van histamine-intolerantie onder de loep
Het minder leuke nieuws is dat je bij histamine-intolerantie (tijdelijk) histamine-arme voeding zult moeten eten. Dat betekent dat je zowel histaminerijke voeding als histaminevrijmakers best zo veel mogelijk vermijdt.
Het goede nieuws is dat een aantal voedingssupplementen je lichaam ondersteuning kunnen bieden om histamine beter af te breken.
Word je na een maaltijd altijd zo moe of krijg je last van huiduitslag, hartkloppingen, hoofdpijn, duizeligheid, diarree en/of buikkrampen? Leveren allergietesten niets op en vind je arts er geen verklaring voor? Misschien ben je wel histamine-intolerant. We leggen je in dit artikel uit waarover het gaat en wat je er kunt aan doen.
Wat is histamine?
Vorige week spraken we over aminen en leerden we dat histamine het meeste gekende is onder die aminen. Deze week gaan we dieper in op deze amine. De meeste onder ons kennen histamine als een stofje dat allergische reacties veroorzaakt waardoor we de indruk krijgen dat histamine een ‘vervelend’ stofje is.
Histamine is echter een belangrijke bioactieve stof die door het lichaam zelf aangemaakt kan worden. Het komt niet vrij voor in de intracellulaire vloeistof (cytosol), maar zit in speciale blaasjes in mestcellen en in witte bloedcellen (basofiele granulocyten) in het cytoplasma. Histamine is een vaso-actief en psycho-actief amine.
Wat doet histamine in het lichaam?
Histamine is betrokken bij diverse lichaamsprocessen:
- In de hersenen treedt histamine op als neurotransmitter die prikkels doorgeeft naar het lichaam waardoor het in belangrijke mate bijdraagt aan hoe we ons voelen.
- Histamine reguleert de slaapprocessen en zorgt ervoor dat we waakzaam, alert en wakker blijven in onbekende situaties. Vandaar dat antihistaminica ons slaperig maken. Vernietiging van neuronen die histamine produceren of inhibitie van de histamine-aanmaak leidt ertoe dat we niet meer waakzaam zijn in dergelijke situaties.
- Histamine speelt een actieve rol in het afweersysteem. Histamine in de mestcellen helpt ons om indringers en ziekteverwekkers te bestrijden.
- Als vaso-actieve stof veroorzaakt histamine een verwijding van de haarvaten (bloedcapillairen) en reguleert de doorbloeding van het lichaam. Een sterkere doorbloeding doet de bloeddruk dalen. Verwijde bloedvaten zorgen voor een betere doorlaatbaarheid van de wanden zodat het vocht kan doorsijpelen naar de omringende weefsels.
- Histamine doet de spieren van de maag en de darmen samentrekken waardoor meer maagsappen vrijkomen.
- Histamine stimuleert de zenuwuiteinden. Teveel histamine echter veroorzaakt een stekende jeuk of pijn.
- Histamine heeft ook een regulerende werking op de ademhaling, de wondgenezing, de lichaamstemperatuur, het dag-nachtritme, de vetvertering en de spierspanning.
Histamine in de voeding
Naast lichaamseigen histamine komt histamine ook voor in vele voedingsmiddelen. Eigenlijk komt histamine op drie verschillende manieren in het lichaam terecht:
- Histamine dat door het lichaam aangemaakt wordt uit aminozuren en cruciaal is voor een goede functionering van de lichaamsprocessen behoort in de biochemie tot de biogene aminen.
- Exogeen histamine krijg je binnen via voedingsmiddelen die langer gerijpt, bedorven of gefermenteerd is zoals rode wijn, rijp fruit, harde kazen of minder verse vis.
- Histaminevrijmakende voedingsmiddelen bevatten zelf weinig of geen histamine maar kunnen het lichaam aanzetten om histamine vrij te maken en af te geven in de darmen.
- Histaminevergiftiging
Dit komt af en toe voor door het eten van tomaten uit blik, worst, sardines, haring, makreel of tonijn, ‘bedorven’ kaas, zuurkool of augurken in het zuur. Je merkt het vrij snel op want binnen de 30 à 60 minuten kunnen de volgende symptomen of klachten optreden: rood aanlopen in het gezicht (flush), opkomen van inwendige warmte, kloppende hoofdpijn, hartkloppingen, duizeligheid, snelle maar zwakke pols, gevoel van flauwte, jeuk, jeukende uitslag in nek en gezicht, branderige mond en keel, slikproblemen en/of gevoelsstoornissen.
Een histaminevergiftiging wordt meestal niet alleen door hoge histamineconcentraties veroorzaakt. Vaak wordt het versterkt door andere biogene aminen of alcohol. Sommige biogene aminen in vis kunnen het effect van histamine tot 10 keer versterken, andere kunnen dan weer de afbraak van histamine verhinderen.
- Overgevoeligheid voor histamine
Overgevoeligheid of intolerantie voor histamine wordt meestal veroorzaakt door een tekort of het ontbreken van het nodige enzym diamine oxidase (DAO) in het maagdarmkanaal om het overtollige histamine af te breken. De bekendste klachten zijn astma, oedeem, netelroos, migraine en de ziekte van Ménière. Bij een ernstige overgevoeligheid kunnen dezelfde symptomen optreden als bij een histaminevergiftiging.
Jammer genoeg zijn de lekkerste voedingsmiddelen ook deze met de hoogste histamineconcentraties. Krijg je vaak last van bovenstaande klachten, dan ben je wellicht overgevoelig voor het histamine in volgende voedingsmiddelen:
- Spinazie, tomaat, rode biet, pompoen, aubergine, zuurkool, olijven, rabarber en avocado
- Peulvruchten, noten en zaden
- Aardbeien, rijpe bananen, druiven, citrusvruchten, ananas, mango, kiwi, papaja, vijgen en gedroogd fruit
- Rode wijn en bier
- Vooral oude kaas zoals schimmelkaas en Parmezaanse kaas. Hoe ouder de kaas, hoe meer histamine
- Rauwe ham, rauwe vleeswaren, droge worst en salami
- Varkensvlees, lamsvlees en wild
- Schaal- en schelpdieren zoals garnalen, mosselen en krab
- Minder verse vis en vis in blik zoals sardines, tonijn, haring en makreel
- Eiwit
- Chocolade
- Sojasaus
- Sommige kruiden zoals gember, peper, curry, kaneel, tijm, paprikapoeder en chili
Naast histaminerijke voedingsmiddelen zijn er ook voedingsmiddelen die weinig of geen histamine bevatten, maar de afgifte van histamine in de darmen aanwakkeren of het histamine-afbrekende enzym (DAO) blokkeren zoals:
- Aardbeien, frambozen, sinaasappels, peren, bananen
- Champignons, tarwekiemen
- Cashewnoten, walnoten
- Cacao
- Alcohol
- Bepaalde medicijnen zoals slaappillen en slijmoplossende middelen
- Voedingsadditieven zoals glutamaat, benzoaten, kleurstoffen, sulfieten en nitrieten
Iedereen kan wel eens last hebben van een teveel aan histamine en de bijhorende symptomen. Maar de ene kan er beter tegen dan de andere. Verschillende factoren kunnen de tolerantiedrempel beïnvloeden:
- Wie allergisch is voor pollen, huisstofmijt of bepaalde voedingsmiddelen zal hierop reageren door histamine vrij te maken om die zogenaamde indringers te bestrijden. De symptomen van een dergelijke histaminereactie zijn hooikoorts, een loopneus, jeuk, enz. Het eten van histaminerijke voeding kan deze klachten nog verergeren.
- Stress, intense fysieke inspanningen en sporten kunnen ook (tijdelijk) het lichaamseigen histamine verhogen.
- Een tekort of afwezigheid van het enzym DAO om histamine in de darmen af te breken. Dit leidt tot verhoogde histaminespiegels en een of meer van de bovenvermelde klachten.
- Vrouwen in de menopauze blijken gevoeliger te zijn dan mannen, wat erop kan wijzen dat histamine-intolerantie hormoongerelateerd is.
Een al dan niet tijdelijk DAO-enzymtekort kan veroorzaakt worden door:
- Een aangeboren deficiëntie
- Stress, vermoeidheid, lage weerstand
- Een tekort aan vitamine B6
- Een verstoorde darmwerking door een darmontsteking, een verstoorde darmflora, de ziekte van Crohn, coeliakie, of een disbalans in de lever
- Bepaalde medicijnen
- Alcohol, zelfs al bij kleine hoeveelheden
- Een zeldzame aandoening waarbij het lichaam te veel mestcellen produceert. Mestcellen bevatten immers veel histamine die vrijgegeven worden om allergieën te bestrijden.
De belangrijkste symptomen van histamine-intolerantie onder de loep
- Maag- en darmklachten
Klachten zoals misselijkheid, buikpijn, buikkrampen, diarree en winderigheid zijn zowat de meest voorkomende klachten bij een histamine-intolerantie. Ze treden gewoonlijk vrij snel na het eten op.
- Hoofdpijn of migraine
Histaminerijke voedingsmiddelen kunnen vrij snel of na een tijdje ook hoofdpijn en zelfs migraine uitlokken, wat erop wijst dat je lichaam histamine niet voldoende kan afbreken.
- Huiduitslag en zwellingen
Overgevoeligheid voor histamine kan zich ook uiten in huiduitslag, irritatie, jeuk, rode vlekken, zwellingen, bultjes, netelroos, eczeem, een warme en rode huid en/of vochtophopingen (angio-oedeem). Maar ook rode, geïrriteerde en waterige ogen.
- Ademhalingsproblemen
Overgevoeligheid op de ademhalingswegen kan zich uiten in een kriebel in de keel, een loopneus of een verstopte neus, irritatie van de neus, hoestbuien, een benauwd gevoel of milde tot ernstige astma-aanvallen.
- Cardiovasculaire klachten
Een overmaat aan het vaso-actieve histamine kan ook heel uitzonderlijk cardiovasculaire klachten uitlokken zoals een onregelmatige hartslag, een snelle pols, hartkloppingen, duizeligheid en een lage bloeddruk.
- Stress, slapeloosheid en paniekaanvallen
Als het psycho-actieve histamine in overdrive geraakt, blijf je ’s nachts wakker en kun je de slaap moeilijk vatten, krijg je last van stress, een onrustig gevoel, benauwdheid tot zelfs angstgevoelens en paniekaanvallen.
Het minder leuke nieuws is dat je bij histamine-intolerantie (tijdelijk) histamine-arme voeding zult moeten eten. Dat betekent dat je zowel histaminerijke voeding als histaminevrijmakers best zo veel mogelijk vermijdt.
Het goede nieuws is dat een aantal voedingssupplementen je lichaam ondersteuning kunnen bieden om histamine beter af te breken.
